Muziek en emoties

We herkennen allemaal dat muziek en emoties onlosmakelijk aan elkaar verbonden zijn. Als je verdrietig bent, een dierbare verliest of je onbegrepen voelt, is muziek luisteren een van de belangrijkste manieren om je getroost te voelen. Mensen doen het veelal wanneer ze alleen zijn en wanneer ze een persoonlijk verlies ervaren. Zoals na het overlijden van een dierbare of wanneer iemand zich onbegrepen voelt. Luisteraars schrijven het troostende vermogen van muziek toe aan de muziek zelf (bijv. de melodie), de teksten (bij popmuziek) en de herinneringen die de muziek oproept.

Muziektherapie wordt in de praktijk al ingezet ter ondersteuning van het ontlokken en reguleren van emoties bij mensen met depressieve klachten. De overall effecten van deze vorm van therapie waren tot nu onvoldoende bekend bij deze doelgroep. Sonja Aalbers ontwikkelde een nieuw muziektherapeutisch programma speciaal gericht op de preventie van depressie bij jongvolwassenen: Emotieregulerende improvisatorische muziektherapie (EIMT). Ze onderzocht vervolgens de effecten van EIMT op jongvolwassen studenten.
Aalbers concludeert dat muziektherapie toegevoegd aan een standaardbehandeling effectief is om depressieve symptomen en angst te verminderen en het sociaal, beroepsmatig en psychologisch functioneren te verbeteren. Ook stelt zij dat muziektherapie even effectief is als andere vormen van psychologische behandelingen.

Muziek en stressvermindering

Vanuit eerder onderzoek is bekend dat muziek invloed kan uitoefenen op zowel lichamelijke reacties als op onze emoties. Door naar muziek te luisteren kun je je cortisolwaarden en je hartslag verlagen. Beiden zijn belangrijk voor het verminderen van stress.

Muziek kan ook negatieve emoties verminderen, zoals zorgen, angst, rusteloosheid en nervositeit. En het kan bijdragen aan positieve emoties, zoals gevoelens van geluk, omdat het de afgifte van dopamine activeert. Een recente studie van de Radboud Universiteit in Nijmegen liet zien dat mensen met vrolijke muziek meer onconventionele en nieuwe ideeën genereren en dat muziek de hartslag, de bloeddruk en het stressniveau laat dalen. Muziektherapie blijkt dan ook vooral effectief te zijn bij het verminderen van stress. Maar ondanks het feit dat er de laatste jaren veel neuropsychologisch onderzoek wordt verricht naar effecten van muziek op de gezondheid van mensen, zijn er wereldwijd nog niet veel onderzoekers die zich specifiek focussen op muziekinterventies en/of muziektherapie voor stressreductie.

47 onderzoeken in kaart gebracht

Een team van wetenschappers onderzocht recent de effecten van muziekinterventies, zoals het luisteren naar en maken van muziek, op de vermindering van stress symptomen. Maar bij het overgrote deel van deze interventies betrof het enkel het individueel luisteren naar muziek, en was er geen gekwalificeerde muziektherapeut betrokken. In een volgende studie hebben de wetenschappers een systematische analyse gemaakt van onderzoeken naar de effecten van specifiek muziektherapie op fysiologische stressgerelateerde ‘arousal’ (verhoogde bloeddruk, hartslag, hormoonspiegels) en op ervaringen van stress (angst, rusteloosheid of nervositeit). In totaal werden hiermee 47 onderzoeken met een controlegroep van 2.747 deelnemers in kaart gebracht. Op basis van hun analyse concluderen de onderzoekers dat muziektherapie een middelgroot tot groot effect heeft op stressgerelateerde uitkomsten en dus effectief is bij het verminderen van stressgerelateerde symptomen.

De studie levert volgens de onderzoekers hiermee bewijs dat muziektherapie effectief kan zijn bij het verminderen van stress en rechtvaardigt het toenemende gebruik van muziektherapie door een gekwalificeerde muziektherapeut in zowel de GGZ-praktijk als ook medische settingen. Bovendien zijn de kosten van deze vorm van therapie relatief laag en heeft de therapie geen bijwerkingen zoals veel kalmerende medicijnen wel hebben. De onderzoekers menen wel dat gestandaardiseerde muziektherapieprotocollen en interventiebeschrijvingen nodig zijn om replicatie van muziektherapie-interventies te bevorderen, beter onderzoek te kunnen doen naar de precieze werkingsmechanismen van muziektherapie voor stress vermindering, en clinici en patiënten beter te informeren.

Bron:  Health Psychology Review