Aantal jonge vrouwen met forse klachten groeit
Met name onder hoogopgeleide jonge vrouwen wordt een stijging in het aandeel van werkgerelateerd psychisch verzuim waargenomen. Jonge vrouwen ervaren over het algemeen dan ook meer burn-outklachten dan mannen. En de groep jonge vrouwen met forse klachten groeit: in 2020 ervaart 25% van deze jonge vrouwen burn-outklachten en in 2022 ligt dit percentage zelfs op 29%. Maar ook de groep jonge mannen met klachten neemt over de jaren toe: in 2022 ervaart 23% burn-outklachten waar dat in 2015 nog 13% was.
Vooral in zorg en onderwijs burn-out klachten hoog
Over de periode 2015-2022 wordt onder jonge werknemers in vrijwel alle onderzochte sectoren een lichte stijging in verzuim ten gevolge van werkgerelateerde psychische klachten waargenomen. In de sectoren zorg en onderwijs, waar relatief veel jonge vrouwen werkzaam zijn, is niet alleen het aandeel werkenden met burn-outklachten hoog, maar wordt de groep werknemers met weinig burn-out klachten de laatste jaren steeds kleiner.
Met andere woorden: er zijn steeds minder medewerkers in de zorg en het onderwijs zonder burn-outklachten. In 2021 was in de ICT-sector een stijging van burn-out klachten en verzuim met psychische klachten te zien. Deze toename werd mogelijk veroorzaakt door de snelle veranderingen in werk door corona.
Waar komt de stijging van burn-outklachten onder jongeren vandaan?
De grootste stressbronnen onder jonge werkenden zijn: prestatiedruk, sociale druk en onzekerheden in het leven. Zo blijkt uit het TNO-onderzoek. Jongeren willen voldoen aan de verwachtingen van anderen, vinden het bijvoorbeeld lastig om nee te zeggen of hebben het idee dat ze altijd bereikbaar moeten zijn. Ze maken zich zorgen om hun carrièreperspectief of voelen druk doordat ze denken dat anderen het beter doen.
Jongeren noemden ook de constante stroom negatief nieuws over klimaat, stikstof, oorlog en COVID-19. Inflatie, hoge hypotheeklasten en studieschuld werden vaak genoemd vanuit een financieel perspectief. De invloed van social media op het zelfbeeld van jongeren speelt ook een rol bij stress die jonge werknemers ervaren, naast het feit dat social media hen ook af leidt van het werk. Onzekerheden in werk en woonsituatie belemmeren persoonlijke ontwikkeling en geven een pessimistisch toekomstperspectief.
Goede en slechte vormen van stress
Psycholoog Thijs Launspach: “Gelukkig kun je best wat stress aan, ook op je werk. Je lichaam en hoofd zijn bestand tegen af en toe flink in de stress-stand staan. Je hebt soms zelfs wat stress nodig om prestaties te leveren – dat is gezonde spanning. Maar het gaat mis wanneer je veel te veel en veel te lang onder druk staat, en daar tussendoor niet goed van kunt herstellen. Dan wordt stress schadelijk en is het ongezond. Praten met mensen die dichtbij je staan en die je vertrouwt helpt. Zo geef je woorden aan je ervaring, krijg je steun en kun je beter verwerken waar je mee zit.”
Demissionair minister Van Gennip van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW): ‘Jonge werknemers ervaren steeds meer beginnende mentale klachten door werkstress. Daar moeten we met elkaar wat aan doen. Dat begint bij het bespreekbaar maken van waar je tegenaan loopt en waar je mee zit. Dat is juist een teken van kracht en helpt je op de werkvloer. Bovendien kun je door erover te praten de kans op een burn-out verkleinen.’
Demissionair staatssecretaris Van Ooijen van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) licht het belang van praten toe: ‘Herken de signalen van werkstress. En praat erover. Bijvoorbeeld met je leidinggevende, een collega met wie je het goed kunt vinden of iemand bij wie je je vertrouwd voelt, zoals een vriend of familielid. Je zult zien: je bent niet de enige. En voelt je direct wat beter.’
Over de campagne
De campagne ‘Hey, het is oké’ is een initiatief van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) en is ontwikkeld in samenwerking met het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW), MIND en MIND Us. De campagne stimuleert jongeren met beginnende mentale klachten te praten over hoe ze zich voelen. De campagne maakt zichtbaar dat iedereen gevoelens van (werk)stress, onzekerheid, prestatiedruk, faalangst of somberheid kan ervaren. De campagne roept op om die emoties niet langer weg te stoppen, benadrukt de meerwaarde van praten en geeft concrete handvatten die je helpen hierover te praten. Bijvoorbeeld door ervaringen van andere jonge werkenden te delen.
Brede maatschappelijke samenwerking tegen burn-outklachten
In 2021 is het ministerie van SZW het programma “Brede Maatschappelijke Samenwerking burn-outklachten” (BMS) gestart. Hierin werkt het ministerie van SZW samen met de ministeries van VWS en Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, werkgevers- en werknemersorganisaties, kennisinstituten en brancheverenigingen aan het terugdringen van burn-outklachten bij werkenden. Vanuit de BMS werken de partners samen aan kennisdeling, de ontwikkeling van tools en praktische ondersteuning. Ook wordt via voorlichting en campagnes het gesprek op de werkvloer en in de samenleving gestimuleerd.
Klik hier voor het onderzoek van TNO.
