Iris Petrie is orthopedagoog-generalist bij de Opvoedpoli/Care-Express. Ze schreef de recensie oorspronkelijk voor Kind en Adolescent Praktijk, voor in de rubriek Gezien en gelezen.
Stel je voor, je bent op een feestje. Plotseling overvalt je een onaangenaam gevoel. Er is geen duidelijke aanleiding, althans, niet direct waarneembaar. Je kent de mensen, je mag de gastvrouw, het is gezellig. Toch raak je het gevoel niet kwijt. Misschien drink je daardoor wat veel, of blijf je luisteren naar een kennis die lang over zichzelf praat. Je knijpt er stilletjes tussenuit, veel eerder dan je van plan was.
Wanneer je die week bij je therapeut bent, vertel je over dit voorval. De therapeut vraagt je terug te gaan naar het moment. Niet om erover te praten, maar om je in te leven in wat je voelde, merkte, dacht en deed. Je beleeft het opnieuw. Dan vraagt hij of je, wanneer je je concentreert op het gevoel, andere beelden voor je ziet. Van langer terug. Uit je kindertijd misschien, of je adolescentie. Flarden van herinneringen aan een kinderfeestje komen in je op. Het populaire meisje dat je heeft uitgenodigd, heeft je flink gepest. Weet ze het niet meer? Heb je het je ingebeeld? Zijn jullie echt vriendinnen? Je voelt je misselijk en gaat vroeg naar huis.
Nu vraagt de therapeut je om die situatie opnieuw voor je te zien: het verjaardagsfeestje van een meisje dat misschien geen echt vriendinnetje was. De verwarring van toen. Hij verzoekt je om een ander einde te schetsen. Een afloop waarbij jij zelf – of de therapeut, dat kan ook – in het beeld van destijds stapt en om opheldering vraagt. Of zegt dat het niet leuk is om iemand eerst te pesten en daarna uit te nodigen. Of je stelt je voor dat je het gevoel van je afschudt, een heerlijke middag hebt, en het feestje als laatste verlaat. Wat jij maar wil.
Dat is imaginaire rescripting (IR), een techniek die gebruikt wordt door schematherapeuten bij het behandelen van trauma’s en persoonlijkheidsproblematiek. Remco van der Wijngaart schreef er een aantrekkelijk boek over waarin verrassend veel aan bod komt.
Wat erg prettig is aan het boek is dat Van der Wijngaart talloze ‘wat als’- scenario’s schetst. Wat als je cliënt geen beelden voor zich ziet? Wat als hij de oefening niet wil doen? Of in een traumatische herbeleving schiet? De antwoorden van Van der Wijngaart op deze vragen bevatten mentaliseren-bevorderende elementen, zonder dat hij dat zo noemt. Zo schrijft hij: ‘Ik kan mij voorstellen dat het helemaal niet zo fijn is om bij dit moment stil te staan, en wellicht voel je de neiging om ervan weg te blijven, bijvoorbeeld door erover na te gaan denken of op andere aspecten van het beeld te gaan letten. Ik kan mij dat heel goed voorstellen, maar wil je toch vragen stil te blijven staan bij dit pijnlijke moment.’
In het boek staan ook voorbeelden van de behandeling van gevreesde scenario’s in de toekomst (flashforwards), zoals intrusieve beelden bij cliënten die voor zich zien hoe ze zichzelf suïcideren of beschadigen, zichzelf zien drinken of drugs gebruiken of zich overgeven aan een eetbui. Door de antwoorden op de ‘wat als’-scenario’s, de voorbeelden van het behandelen van depressie, verslaving of eetproblematiek, maar ook door een kort overzicht van onderzoek naar de effectiviteit van IR neemt de auteur eventuele drempels en angst bij beginnende therapeuten weg en toont dat de toepassingen van IR breder zijn dan de behandeling van PTSS of persoonlijkheidsproblematiek alleen.
En met de tips van het hoofdstuk waarin je jezelf als gezonde volwassene inbeeldt, herschrijf je herinneringen voortaan helemaal zelf. Voor je volgende feestje.
Imaginaire rescripting, theorie en praktijk
Remco van der Wijngaart
Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum, bestellen via BSL Shop >
ISBN: 978 90 3682 4507, 159 bladzijden, Prijs: € 26,95
Bron: Kind en Adolescent Praktijk, Gezien en gelezen, september 2020
