Het was even schrikken bij het nietsvermoedend verlaten van het congresgebouw in San Francisco, waar psychiaters uit de hele wereld hun jaarlijkse American Psychiatric Association (APA) congres hielden: mobiele billboards met enorme foto’s van mensen die met van pijn vertrokken gezichten elektroshocks krijgen, volledig bij bewustzijn zo te zien. Deze billboards waren duidelijk bedoeld om te shockeren. En dat lukte. Bij elk psychiatriecongres protesteert de Scientology kerk tegen de psychiatrie. Deze oorlog tegen de psychiatrie in het algemeen werd zo’n 60 jaar geleden gestart door L. Ron Hubbart. De eigen methoden van Scientology zouden de psychiatrie volgens hem kunnen vervangen. Scientology beschuldigt de psychiatrie van van alles. Zo zouden psychiaters zich schuldig maken aan misbruik, marteling, barbaarse praktijken en zelfs terrorisme. Zo zou de psychiater van Bin Laden het meesterbrein achter de aanslagen van 9/11 zijn. Met mijn collega’s bezocht ik de tentoonstelling die Scientology had ingericht in een grote tent bij het congrescentrum. De mensen van Scientology waren vriendelijk en niet opdringerig, maar de tentoonstelling was intimiderend. Ze vertoonden er bijvoorbeeld allerlei suggestieve, verouderde filmpjes van barbaarse klinieken uit vervlogen tijden en er hingen foto’s van ‘foute’ psychiaters die in de nazitijd vreselijke experimenten hadden gedaan. Mijn eerste reactie was een gevoel van weerzin en verzet tegen deze manier waarop de psychiatrie werd neergezet. Hoe dom en ineffectief ook, om op deze manier de psychiatrie af te schilderen als – zoals zij het noemen – een industrie des doods. Het is goed om een tegengeluid te laten horen; dat er iemand is die kritische vragen stelt, de discussie aangaat. Zo stelden ze best wat belangrijke zaken aan de orde, zoals het voorschrijven van psychofarmaca aan kinderen, de mogelijke gevolgen van elektroshocktherapie en het feit dat er nog altijd mensen gedwongen behandelingen ondergaan. Daar zijn zeker kritische vragen over te stellen, maar door het tonen van halfdode kinderen en uitgemergelde patiënten gaan ze hun punt niet maken, denk ik.
Dat de psychiatrie en psychologie veel goeds te brengen hebben, zien we ook weer in dit nummer van GZ-psychologie. Iva Bicanic, onlangs benoemd tot Meest Invloedrijke Persoon in de Publieke Gezondheid, richtte eigenhandig het Centrum Seksueel Geweld op en maakt zich hard voor vroegtijdige behandeling van mensen met trauma’s ten gevolge van seksueel geweld. Ook in dit nummer: een artikel over ‘inloophuizen’ voor mensen die psychosociale problemen hebben door kanker. Deze inloophuizen worden vrijwel helemaal gerund door vrijwilligers. En onze redacteur Diederik van Rooy beschrijft in de rubriek Rechten en Plichten hoe een gedwongen behandeling van psychiatrische patiënten zorgvuldig afgewogen wordt, en hoe de wet de patiënt hierbij beschermt. En terwijl ik dit stukje aan het schrijven ben, hoor ik vriendin en collega Henny Visser op BNR radio. Zij vertelt over een nieuwe behandeling voor dwangstoornissen. Hierover schreef zij ook een artikel voor dit nummer van GZ-psychologie. Deze behandeling is even effectief als CGT en kan een uitkomst zijn voor de mensen die niet opknappen met CGT. Hoe kan iemand daar nou tegen zijn?
Willemijn Scholten, hoofdredacteur
