Na maanden zomerweer is de herfst aangebroken: het waait en regent onafgebroken. Naar de expositie die ik vanmiddag surveilleer komen maar weinig mensen. Ik breng mijn middag door met een vrijwilliger van cultuurcentrum de Stompe Toren in Spaarnwoude, het recreatiegebied tussen Haarlem en Amsterdam. Het is een juweeltje, omgeven door groen en boerderijen. Van de kerk wordt sinds 1063 vermelding gemaakt. Sindsdien heeft het gebouwtje vele transformaties doorgemaakt als gevolg van oorlog, brand en verwaarlozing. De originele muur staat nog en deze stut nu het cultureel centrum. Er wordt met regelmaat kunst vertoond en men kan er trouwen.

Zowel de vrijwilligster als enkele bezoekers halen er deze middag herinneringen op, allen hebben wortels in de regio. Ze herkennen de familienamen, weten wie met wie is getrouwd en welke arbeid door wie is verricht. Mijn metgezellin kent de buurt op haar duimpje en investeert er in haar sociale contacten; voor de buurtjes doet ze boodschappen en ze vergeet geen enkele verjaardag. Ik hoor wie er allemaal is komen te overlijden, en hoe een afscheidsfeest bij een euthanasie door de familie is opgeblazen – de familie was het er niet mee eens. Kortom, het is een plek waar lokale verhalen samenkomen.

Het is ook de laatste dag dat mensen afscheid nemen van Queen Elizabeth, en daarvoor geduldig in een kilometerslange rij staan. Zij nemen afscheid van een tijd die niet meer terugkomt; de sleutelhouder is niet meer. Zo is ’t leven, zegt mijn gezelschap.

Terwijl ik naar het kerkje loop, ruik ik de modder van het platteland. Als ik het toesta, kan ik terugkeren naar herinneringen aan mijn jeugdjaren op de boerderij in het Groene Hart. Ik ruik de modder, voel de constante miezerregen op mijn gezicht en mijn natte spijkerbroek op de fiets naar de middelbare school. Ik hoor het gieren van de wind rondom ons huis, de grutto in de lente, voel de damp van de koeien en pony in de stal, ruik de vieze geur van kuilgras, en ik voel weer hoe we salto’s maakten in het zachte hooi van de hooiberg. Ik hoor mijn tantes die de verhalen over familieleden en buren uitwisselden en zo elkaar weer op de hoogte hielden Met alle politieke tumult is dit misschien wel minder vanzelfsprekend dan ik lang heb aangenomen.