Psychiatrische diagnoses zijn ontstaan om met name de biologische kenmerken van stoornissen te clusteren en systematisch in te delen. Later, onder psychiater Emil Kraepelin (1856-1926), werd hiervoor ook een theoretische grondslag gelegd. Tegenwoordig vragen steeds meer critici zich af of deze indeling nog wel houdbaar is door een schijnbare grote overlap in classificaties. Deze overlap werd in een recent onderzoek¹ gestaafd. Daarin werd de samenhang onderzocht tussen klinische symptomen, bijbehorende metingen van neurocognitief gedrag, neurofysiologische hersenactivatie en dagelijkse functionele capaciteit bij 420 personen met een ernstige depressie, paniekstoornis of posttraumatische stressstoornis. De resultaten wijzen op zes subtypes die dwars door de oorspronkelijke DSM-diagnoses heen lopen: 1) spanning, 2) angstige opwinding, 3) anhedonie, 4) algemene angst, 5) melancholie, en 6) normatieve stemming. De subtypes onderscheiden zich op kenmerken van cognitieve controle, werkgeheugen, EEG-uitslagen bij een emotioneel beladen taak, sociaal functioneren, en emotionele veerkracht. Identificatie van deze subtypes brengt zinvolle verbanden aan het licht binnen een klachtenpatroon, wat niet geldt voor de huidige DSM-categorieën.

Een van de eerste vormen van CGT is de rationeel emotieve therapie (RET). Volgens de RET zijn er twee soorten gedachten – rationele en irrationele – en vormen rationele gedachten de basis voor mentale gezondheid en weerbaarheid. Irrationele gedachten zijn rigide en niet gebaseerd