Door zijn specifieke werkwijze, gericht op de vrije associatie van de patiënt, ontdekte hij dat ons voelen, denken en doen grotendeels worden bepaald door onbewuste impulsen, affecten en gedachten die met elkaar in conflict kunnen zijn. Freud zocht naar een tot dan toe onbekende binnenwereld, die volgens hem vanaf onze vroegste jeugdervaringen in ieder van ons een eigen vorm krijgt. In meer dan honderd jaar heeft de psychoanalyse zich ontwikkeld tot een geheel van met elkaar samenhangende theorieën en behandelvormen. Nog steeds ontstaan er geactualiseerde versies, uitbreidingen, herzieningen en vertakkingen van de theorie en behandelmethodiek. Controversieel is de psychoanalyse altijd geweest, ook omdat de therapie vragen oproept over de verhouding tussen investering en opbrengst. Dit komt mede doordat een psychoanalytische behandeling vraagt om een langdurige inspanning van de patiënt en behandelaar.
