Met een lifetime-prevalentie van 2,3% is een dwangstoornis een veel voorkomende psychiatrische aandoening.1 Een dwangstoornis wordt gekenmerkt door de aanwezigheid van obsessies en compulsies. Een specifieke vorm van een dwangstoornis is de religieuze dwang.2 Een religieuze dwangstoornis kenmerkt zich door de aanwezigheid van obsessies, in de vorm van blasfemische (vloek)gedachten en/of compulsies (overmatig biechten of (over)bidden). Voorbeelden van obsessieve opvattingen van patiënten zijn dat je door het hebben van vloekgedachten naar de hel gaat, dat iemand met vloekgedachten een zondig, slecht mens is en dat je dat kunt voorkomen door veelvuldig (dwangmatig) te bidden. Een variant van een religieuze dwang die zich ook buiten religieuze geloofsgemeenschappen voordoet, is een spirituele dwang. Een voorbeeld daarvan is de overtuiging dat iemands ziel na diens dood niet meer zal voortbestaan als hij of zij bij leven slecht over een ander denkt.
Lastig te behandelen
In de praktijk is religieuze dwang een lastig te behandelen dwangstoornis, lastiger dan andere vormen van dwang. Dat blijkt ook uit onderzoek. Zo is een effectiviteit aangetoond van slechts 43% voor CGT bij seksuele en religieuze obsessies, terwijl CGT bij smetvrees mag rekenen op een effectiviteit van 60%.3 Andere onderzoekers vonden een vergelijkbaar verschil van slechts 21% voor CGT bij seksuele en religieuze obsessies, tegenover 36% voor CGT bij smetvrees.4 Hier was de prognose zelfs slechter dan bij de behandeling van een andere lastig te behandelen vorm van dwang, namelijk hoarding (25%). Kortom, cognitieve gedragstherapie lijkt bij religieuze dwang
