Twintig jaar geleden hadden wij als managementteam geregeld overleg. We wisselden informatie uit, signaleerden problemen en namen besluiten. Een terugkerend thema was de no-show bij patiënten met een migratieachtergrond. Anders dan patiënten met een andere achtergrond zou deze groep het vaak laten afweten door therapiesessies af te zeggen of gewoon niet te verschijnen. Men vroeg zich af of er specifieke maatregelen moesten worden getroffen om no-show bij de migranten te verlagen, beginnend bij de bejegening. Die zou cultuursensitiever moeten worden. Collega’s met een migratieachtergrond en collega’s die dat niet hadden, maar die meenden langs andere wegen voldoende kennis te hebben verworven over de doelgroep, vormden een taskforce om de cultuursensitiviteit te bevorderen. Ik maakte deel uit van deze groep. Verschillende collega’s veronderstelden dat de angsten & depressies waarvoor patiënten met een migratieachtergrond hulp zochten niet goed zouden kunnen worden behandeld zolang niet eerst hun migratiegeschiedenis was doorgenomen. Daarnaast zouden behandelaars zich niet te snel probleemgericht moeten opstellen door meteen te vragen naar aard, het ontstaan en de manifestatie van de klachten. Men zou eerst moeten informeren naar het welbevinden van de familie, alvorens in te gaan op de problematiek waarvoor hulp werd gezocht.
De taskforce werd ingesteld zonder dat er concrete cijfers waren over het feitelijke aantal no-shows bij migranten. In een klein onderzoekje dat ik destijds uitvoerde, bleken die aantallen mee te vallen en nauwelijks te verschillen van die van niet-migranten. In dat onderzoek werd ook gekeken naar de redenen die men opgaf voor no-show. Alle wegblijvers werden daartoe opgebeld en geïnterviewd. Om mogelijke taalbarrières te omzeilen, werden een Turks sprekende en een Arabisch sprekende interviewer ingeschakeld. De opgebelde no-shows kozen in welke taal het gesprek moest worden gevoerd. Alle migranten gaven de voorkeur aan Nederlands. Er was één uitzondering. Die patiënt sprak echter een Arabisch dialect dat onze interviewer niet meester was.
‘Een cultuursensitieve benadering lijkt niet strikt noodzakelijk’
De gedachte kwam bij me op dat veel patiënten met een migratieachtergrond wellicht het beste hetzelfde konden worden bejegend als westerse patiënten: geïnteresseerd en deskundig, waarbij aan zijpaden als de migratiegeschiedenis kon worden voorbijgegaan.
Een recente meta-analyse suggereert dat een cultuursensitieve benadering bij de toepassing van behandelinterventies in ieder geval niet strikt noodzakelijk is; etniciteit voorspelt geen betere of slechtere behandeleffecten wanneer reguliere behandelingen worden toegepast bij patiënten met een migratieachtergrond.
Kees Korrelboom
Emeritus prof. dr. Kees Korrelboom, klinisch psycholoog en psychotherapeut, werkte tot voor kort als behandelaar en onderzoeker bij PsyQ Angststoornissen. Hij is bijzonder hoogleraar bij Tilburg University, opleider, directeur van Westland Workshops en erelid van de VGCt.
