Ouder ben je tot in het diepste van je wezen. Van Gameren: ‘Dat maakt je oh zo kwetsbaar. Misschien nog wel meer als je psychische problemen hebt. Toch geeft de maatschappij ouders weinig ruimte om vragen, zorgen en onzekerheden te bespreken, ook binnen de ggz.’ De redenen kent ze wel: hulpverleners behandelen in de eerste plaats de klachten of aandoening waar de ouder mee kampt. ‘Zij zijn niet opgeleid om pedagogische thema’s aan te kaarten. Ook hoor ik vaak dat de behandelaar niet de goede behandelrelatie op het spel wil zetten door te vragen naar het ouderschap.’

Hele opgave

Toch is het omgekeerde vaak het geval. ‘Eigenlijk laten we ouders juist in de steek door er niet naar te vragen. Voor iemand met een ernstige depressie of een verslaving is het een hele opgave om ’s morgens op tijd uit bed te komen en de kinderen schoon, aangekleed en met een broodtrommel tijdig op school te krijgen. En het sociale netwerk van deze mensen is vaak klein: het kan gaan om alleenstaande moeders, met buren die werken en met wie het contact met de familie soms ook nog verbroken is.’

Oog voor ouder

Vanuit haar preventiewerk en als auteur van diverse boeken over het onderwerp is Van Gameren groot voorstander om eerder hulp te bieden. ‘Nu krijgen we vaak pas oog voor de patiënt als ouder als er andere signalen zijn: kinderen die te laat komen, er verwaarloosd uit gaan zien, honger hebben of helemaal niet meer naar school gaan. Dan komt er een melding over het vermoeden van kindermishandeling, terwijl de ouder – en het kind – meer gebaat zijn bij extra begeleiding in een vroeger stadium. Dan kun je veel leed en kosten voorkomen.’

Vormen van preventie

Op het congres Kindermishandeling – preventie, signalering en behandeling in de keten (7 februari a.s.) gaat Sandra van Gameren in op verschillende vormen van preventie, zoals kindermishandeling voorkomen (primaire preventie), voorkomen dat een klein probleem groter wordt (secundaire preventie) en gevolgen voorkomen (tertiaire preventie), en waar hulpverleners in elke fase het verschil kunnen maken. ‘Laat ik vooropstellen: veel gaat al goed, maar met kleine veranderingen kunnen we het samen nog beter doen. Zeker op het gebied van primaire preventie. Die inzichten en tips wil ik graag delen.’

Huiverigheid

Zo merkt Van Gameren dat hulpverleners vaak huiverig zijn om het gesprek over ouderschap te beginnen. ‘Terwijl andere levensgebieden, zoals werk of financiën, wel op tafel komen.’ Haar advies is dan ook om het onderwerp niet kritisch, maar open te bespreken. ‘Je hoeft niet als een detective op zoek te gaan naar vermoedens van kindermishandeling. Liever niet zelfs! Stel gewoon eens vanuit oprechte interesse de vraag: hoe gaat het thuis? En hoe gaat het als opvoeder, en als ouder? Loop je tegen dingen aan? Vaak word je verrast door het antwoord: de meeste mensen zijn dolblij als ze hun vragen en zorgen over het belangrijkste in hun leven, hun kinderen, eens kunnen delen.’

Relatiebreuk

Ook veranderingen in de situatie kunnen aanleiding zijn om naar de beleving van het ouderschap te vragen. Van Gameren: ‘Bij een relatiebreuk of een opleving van bepaalde symptomen kan het heel zinvol zijn om te vragen: valt de opvoeding je zwaar nu je alleen bent, of nu je zoveel moeite hebt om uit bed te komen? Zo maak je een moeilijk onderwerp op een goede manier bespreekbaar. Zie je patiënt als ouder die een besef van verantwoordelijk-zijn heeft voor zijn kind(eren), waardoor de psychische klachten en de daaruit voortvloeiende problemen hem of haar extra zwaar vallen. Met een paar simpele vragen help je het kind, én de ouder. Dat kan je behandelrelatie zelfs ten goede komen.’

Auteur: Naomi van Esschoten

Gerelateerde informatie

Aanbevolen | Congres kindermishandeling – preventie, signalering en behandeling in de keten, vrijdag 7 februari 2020. Bij inschrijving krijgt u het boek van Sandra van Gameren  Preventie van kindermishandeling – Wie doet wat? cadeau. Meer informatie en aanmelden >> 

Boek | Preventie van kindermishandeling – Wie doet wat? Sandra van Gameren

Voor alle BSL vakinformatie over kindermishandeling, preventie en behandeling naar BSL Shop >>