Ik voel me gehoord en gezien: dat is wat deelnemers van lotgenotengroepen vaak zeggen als je vraagt wat hun deelname aan zo’n groep oplevert. Of, zoals een deelnemer het verwoordt: ‘Voor lotgenotengroepen is te weinig aandacht. Dit is iets dat ik écht nodig heb. Dit is zó belangrijk voor mij.’ Hoewel veel mensen een beeld hebben bij wat een lotgenotengroep is, zijn er nogal wat vooroordelen over deze vorm van informele zorg. Daarom is het zinvol eens dieper op dit fenomeen in te gaan.

In deze verkenning wordt beschreven wat lotgenotencontact is en door wie het wordt aangeboden. Er wordt ingezoomd op lotgenotengroepen voor mensen met een psychische kwetsbaarheid. Welke positie lotgenotengroepen innemen in het zorg- landschap en de financiën van de groepen komt vervolgens aan de orde. De resultaten van Nederlands onderzoek naar lotgenotencontact worden beschreven. Het artikel sluit af met de ervaringen van deelnemers en gespreksbegeleiders.

Positie lotgenotengroepen

Je zou verwachten dat lotgenotengroepen inmiddels binnen het totale zorgaanbod een duidelijke positie hebben ingenomen die ook door de formele zorgaanbieders, zorg- verzekeraars en politiek wordt erkend. Toch is dit (in Nederland) nog niet het geval.  Aanbieders van lotgenotengroepen moeten hun bestaansrecht en toegevoegde waarde keer op keer aantonen.

Dit heeft te maken met de nodige scepsis vanuit o.a. de formele zorg over de meerwaarde van lotgenotencontact. Zo wordt er weleens gedacht dat het ‘sleur- en treurgroepen’ zijn, waarbij mensen elkaar de put in praten in plaats van dat ze er beter van worden. Hoewel dit een risico kan zijn, blijkt dit in de praktijk juist anders uit te pakken. Zoals gezegd werkt de her- en erkenning tussen mensen met een gedeelde kwetsbaarheid juist positief. Belangrijk hierbij is de rol van de gespreksbegeleider die deze groepen begeleidt.

Onderzoek

Het onderzoek toont aan dat trouwe deelnemers aan de lotgenotengroep significant beter scoorden op kwaliteit van leven, sociale steun en empowerment, dan mensen uit de controlegroep.

Deelnemers noemen als belangrijkste werkzame mechanismen de volgende vijf aspecten:

• de tijd en gelegenheid krijgen om je verhaal te doen;
• ervaren niet de enige te zijn met dit probleem;
• niet geforceerd worden;
• zichzelf herkennen in anderen en
• begrepen worden door andere deelnemers.

Ter afsluiting

Alle vooroordelen ten spijt, zijn er steeds meer mensen van overtuigd dat lotgenotencontact van grote waarde is voor mensen. Dit wordt ook ondersteund door de uitkomsten van recent Nederlands onderzoek. Wat mooi zou zijn, is als er meer samenwerking komt tussen de formele en informele zorg, waarbij ieder elkaars waarde en plek in de zorgketen erkent en ondersteunt. Dit komt uiteindelijk ten goede aan de mens met een psychische kwetsbaarheid, waardoor hij of zij weer volwaardig mee kan doen in de samenleving.

Lees hier het uitgebreide artikel Gehoord-en-gezien-lotgenotencontact-voor-mensen-met-een-psychische-kwetsbaarheid (Pdf)

Bron: Nathalie Kelderman, Stichting Kompassie