Het verband tussen financiële stress, armoede en psychische gezondheid

Uit talrijke onderzoeken blijkt dat armoede en financiële stress sterk zijn gerelateerd aan psychische gezondheidsproblemen, zoals depressie, angst, en zelfs posttraumatische stressstoornis (PTSS). Mensen die in armoede leven, hebben door hun beperkte middelen vaak minder controle over hun situatie en zijn meer blootgesteld aan stressoren zoals onveiligheid, werkonzekerheid en beperkte toegang tot gezondheidszorg. Een baanbrekend onderzoek gepubliceerd in The Lancet bevestigt deze bevindingen en toont aan dat de chronische stress die gepaard gaat met armoede niet alleen het mentale welzijn beïnvloedt, maar ook de fysieke gezondheid aanzienlijk verslechtert.

Daarnaast ervaren mensen in armoede vaak barrières bij het zoeken naar geestelijke gezondheidszorg (ggz) deels door financiële obstakels zoals een eigen bijdrage en deels door het stigma wat er op psychische klachten ligt. Onderzoekers merken op dat deze beperkte toegang kan leiden tot een negatieve spiraal van armoede, psychische en lichamelijke gezondheidsproblemen, die elkaar versterken.

De invloed van armoede op cognitief functioneren

Armoede beïnvloedt niet alleen het psychische welzijn, maar kan ook invloed hebben op het cognitieve functioneren. Een studie in Science toonde aan dat financiële stress een aanzienlijk effect kan hebben op het werkgeheugen, besluitvormingsvermogen en probleemoplossende vaardigheden. Dit komt doordat de hersenen onder hoge stress meer gericht zijn op kortetermijnproblemen dan op strategische, langetermijnbeslissingen. Dit kan ertoe leiden dat mensen keuzes maken die hun situatie op korte termijn lijken te verbeteren, maar die op de lange termijn negatieve gevolgen hebben .

Hoe armoede financiële stress en levenskwaliteit beïnvloedt

Mensen in armoede ondervinden vaak de voortdurende stress van onbetaalde rekeningen, onzekerheid over voedsel en huisvesting, en een gebrek aan stabiliteit. Deze aanhoudende stressfactoren kunnen leiden tot depressieve gevoelens en verlies van motivatie, waardoor de kwaliteit van leven verder afneemt. Daarnaast verhoogt armoede het risico op conflicten in relaties, slechtere werkprestaties door verminderde concentratie, en een ongezonde levensstijl, zoals ongezond eten of gebrek aan beweging, wat kan leiden tot verdere gezondheidsproblemen .

Wetenschappelijk onderbouwde strategieën om financiële stress te verminderen

Hoewel financiële stress een zwaar probleem kan zijn, kunnen bewuste keuzes helpen de impact ervan te verlichten. Een eerste stap is inzicht krijgen in uitgaven en zoeken naar manieren om te besparen. Een studie gepubliceerd in de Journal of Consumer Research bevestigt dat inzicht in financiën en het beheersen van uitgaven stress aanzienlijk kunnen verminderen .

Het belang van het vergelijken en de juiste keuzes maken

Een van de grootste uitgavenposten, naast huur/hypotheek en levensonderhoud, is voor veel huishoudens is de zorgverzekering. Voor mensen met psychische gezondheidsproblemen en mensen die in armoede leven, is het van belang om een zorgverzekering te kiezen die dekking biedt voor therapieën en behandelingen. Niet alle verzekeringen bieden volledige dekking en door te vergelijken kun je een voordelige en passende verzekering kiezen Consumentenorganisaties, zoals Consumentenbond.nl, bieden hulp bij het vinden van een verzekering die past bij zowel het budget als de zorgbehoefte.

Daarnaast is zijn de energiekosten de laatste jaren ook sterk gestegen. Deze stijgende energieprijzen dwingen veel huishoudens met een laag inkomen om te bezuinigen op andere essentiële behoeften, wat een extra bron van stress vormt. Onderzoek in het International Journal of Consumer Studies toont aan dat mensen die actief energiecontracten vergelijken en overstappen naar goedkopere opties jaarlijks aanzienlijk kunnen besparen, wat verlichting kan bieden aan hun financiële druk .

Bronnen

• Sweet, E., Nandi, A., Adam, E. K., & McDade, T. W. (2013). The high price of debt: Household financial debt and its impact on mental and physical health. Social Science & Medicine, 91, 94-100.
• Drentea, P., & Lavrakas, P. J. (2000). Over the limit: The association among health, race, and debt. Social Science & Medicine, 50(4), 517-529.
• Mani, A., Mullainathan, S., Shafir, E., & Zhao, J. (2013). Poverty impedes cognitive function. Science, 341(6149), 976-980.
• Ridley, M., Rao, G., Schilbach, F., & Patel, V. (2020). Poverty, depression, and anxiety: Causal evidence and mechanisms. Science, 370(6522).
• Zorgwijzer.nl. (2023). Zorgverzekering en psychologische zorg: Wat wordt vergoed?
• Wang, C., & Lin, M. (2019). The effects of switching behavior on household energy consumption: Evidence from the UK. International Journal of Consumer Studies, 43(3), 273-284.

Bron: persbericht