Uitzonderingen op het vernietigingsrecht

Het recht van patiënten om hun medisch dossier te laten vernietigen, is niet absoluut. Niet alle informatie mag namelijk worden vernietigd en het vernietigingsrecht kent enkele uitzonderingen.

Het recht om een dossier (of een gedeelte daarvan) te laten vernietigen, vloeit voort uit de Wet op de geneeskundige behandelovereenkomst (WGBO). De informatie die een behandelaar in het kader van zijn dossierplicht op grond van deze wet heeft vastgelegd, valt derhalve onder het vernietigingsrecht. Echter, informatie voor de declaratie van de behandeling bij de zorgverzekeraar wordt op grond van andere regelgeving vastgelegd, dus deze informatie mag niet worden verwijderd. Er zijn vier uitzonderingen waarin ook behandelinhoudelijke informatie niet verwijderd mag worden.

Vier uitzonderingen

1. Soms geldt een andere wet die een bewaartermijn voorschrijft waarbinnen gegevens uit het medisch dossier niet vernietigd mogen worden, zoals de Wet verplichte geestelijke gezondheidszorg (Wvggz); informatie over gedwongen behandelingen mag niet zomaar worden vernietigd.
2. Ook kan iemand anders dan de patiënt een zogenaamd aanmerkelijk belang hebben bij het bewaren van de informatie uit het dossier, bijvoorbeeld wanneer een patiënt een gerechtelijke procedure voert tegen een hulpverlener of instelling. Zorgverleners kunnen de informatie uit het dossier dan nodig hebben om zichzelf te verdedigen (indien een behandelaar geen gebruik meer kan maken van het medisch dossier om zich tegen een klacht van een patiënt te verweren, komt dit risico overigens voor rekening van de patiënt).
3. De belangrijkste uitzondering is wanneer vernietiging van de informatie in strijd is met goede hulpverlening. Een vernietigingsverzoek van een ernstig suïcidale of psychotische patiënt die directe hulp nodig heeft, zal dus geweigerd moeten worden.
4. Tenslotte geldt het vernietigingsrecht ook niet bij verplichte keuringen, bijvoorbeeld bij arbeidsongeschiktheid. De behandelaar zal in alle gevallen goed moeten motiveren waarom er sprake is van een uitzondering, want in principe dient een verzoek tot vernietiging te worden gehonoreerd.

Praat met de patiënt

De grootste uitdaging aangaande een verzoek tot vernietiging is volgens mij de communicatie. Mijn advies zou altijd zijn om eerst persoonlijk en belangstellend aan de patiënt te vragen waarom hij of zij informatie uit het medisch dossier wil laten verwijderen, en of er nog andere manieren zijn om het ongemak of probleem weg te nemen. Wellicht dat het al helpt om uitleg te geven over de vertrouwelijkheid van de dossiers en wijze van bewaren, of anders om het dossier slechts gedeeltelijk te laten vernietigen. Kortom, het is belangrijk om de formele regelgeving in acht te nemen, maar om daarnaast op een prettige en toegankelijke manier met de patiënt te blijven communiceren.

Diederik de Rooy is psychiater en jurist. Hij is verbonden aan Transparant in Leiden.

Selectieve vernietiging van gegevens uit medisch dossier

Mogen cliënten bij behandelaars het verzoek indienen om alleen specifieke woorden of passages uit hun medisch dossier te verwijderen? Onlangs deed het Centraal Tuchtcollege hierover een verhelderende uitspraak.

Op grond van de Wet op de Geneeskundige Behandelovereenkomst (WGBO) kan een cliënt een behandelaar verzoeken om zijn of haar gehele medisch dossier te laten vernietigen. Een behandelaar moet daar in principe gehoor aan geven, tenzij iemand anders dan de patiënt een aanmerkelijk belang heeft bij het bewaren van het medisch dossier, of wanneer de wet zich hiertegen verzet. Tot voor kort was onduidelijk of patiënten hun behandelaar ook moeten kunnen vragen om alleen specifieke onderdelen van het medisch dossier te verwijderen (om welke reden dan ook). Het spreekt voor zich dat dit de leesbaarheid en begrijpelijkheid van een dossier niet altijd ten goede komt. Tegelijkertijd is er wat voor te zeggen dat als cliënten hun hele medische dossier mogen laten verwijderen, zij ook de mogelijkheid moeten hebben om behandelaars te verzoeken om selectieve delen van het dossier te verwijderen. Eerder dit jaar deed het Centraal Tuchtcollege hierover een uitspraak.

Waarom het Centraal Tuchtcollege?

In de Wet op de Geneeskundige Behandelovereenkomst (WGBO) zijn de rechten en plichten van patiënten en hulpverleners binnen de ‘behandelrelatie’ vastgelegd. Als een hulpverlener zich niet aan de wet houdt, kan dat tuchtrechtelijke consequenties hebben. De WGBO vormt daarmee een invulling van de in de Wet BIG vastgelegde open tuchtnormen. Psychiaters, gz-psychologen, psychotherapeuten en verpleegkundigen zijn allemaal onderworpen aan het tuchtrecht.

Verzoek verwijderen: diagnose autisme

In de betreffende tuchtzaak oordeelde Het Centraal Tuchtcollege dat een patiënt terecht had geklaagd over het feit dat diens psychiater had geweigerd om de diagnose ‘autisme’ uit diens medisch dossier te verwijderen:

‘Het Centraal Tuchtcollege is zich ervan bewust dat een selectieve vernietiging, zeker als deze strekt tot verwijdering van een de patiënt onwelgevallige diagnose, afbreuk kan doen aan de begrijpelijkheid en geloofwaardigheid van een dossier, maar gelet op de tekst en de strekking van art. 7:455 BW, ziet het tuchtcollege daarin geen grond om een verzoek tot selectieve vernietiging van het medisch dossier per definitie af te wijzen. Als een patiënt mag kiezen voor vernietiging van het integrale dossier, heeft hij ook de minder vergaande optie van selectieve vernietiging.’

Kortom, een verzoek tot gedeeltelijke vernietiging van het dossier kunt u niet zonder meer negeren, ook al doet dit wellicht afbreuk aan de kwaliteit van het resterende dossier. U mag uiteraard wel in het dossier aangeven dat gegevens op verzoek van de cliënt zijn verwijderd.

Joep Duijzings is advocaat bij Eldermans|Geerts

Bron: Rubriek | Rechten & Plichten, GZ-psychologie