Ik kreeg een beklemmend gevoel toen ik laatst door de lommerrijke lanen van het oude ‘Duin en Bosch’ reed. En dat terwijl het terrein van de voormalige psychiatrische instelling juist prachtig is geworden: oude gebouwen en paviljoens en smaakvolle nieuwbouwhuizen wisselen elkaar af op dit bosrijke landgoed. Nee, dat beklemmende gevoel kwam door mijn eigen ervaringen op die plek, meer dan 25 jaar geleden, toen ik daar als psychologiestudent stage liep. Deze stage heeft mij destijds bijna doen besluiten om niet verder te gaan als psycholoog en het bedrijfsleven in te gaan waar ik in die tijd een enerverende bijbaan had. Nu vraagt u zich waarschijnlijk af waarom. Ik denk dat machteloos het woord is dat het best omschrijft hoe ik mij destijds voelde, tijdens de lange uren die ik doorbracht tussen uitbehandelde chronische psychiatrische patiënten, in deprimerende paviljoens met grote slaapzalen en doorrookte huiskamers. Het waren niet de patiënten die mij machteloos maakten, maar de uitzichtloosheid van hun situatie. Mensen verbleven soms al tientallen jaren op deze afdelingen, hadden geen enkel perspectief en stonden volledig buiten de maatschappij. Voor psychologen waren er in die tijd nauwelijks psychologische interventies beschikbaar. En ik stond juist te popelen om iets voor deze patiënten te kunnen doen. Misschien deed ik meer dan ik dacht, ik weet het niet. Niemand was in die tijd denk ik gelukkig met de situatie. Een jaar later zouden deze paviljoens afgebroken worden. De afbouw van de intramurale zorg was toen al even gaande. Ondertussen is er gelukkig veel veranderd en zijn herstel en participatie steeds meer de kernbegrippen geworden in de zorg voor mensen met ernstige psychische aandoeningen (EPA). Psychologen kunnen een belangrijke rol spelen in de behandeling van psychose, trauma, functioneren en identiteit. In het dubbelinterview met Chantal van Audenhove en Jaap van Weeghel in dit nummer, vertellen zij over de toekomstvisie die zij schreven voor herstructurering van een meer op herstel gericht systeem van ambulante zorg. Zouden mijn patiënten van destijds nog van deze ontwikkelingen geprofiteerd hebben? Ik hoop het. En wat betreft dat bedrijfsleven, dat was natuurlijk maar een rare bevlieging.
Lees GZ-psychologie nr. 1/2021 >
