Psychologen krijgen steeds vaker de vraag of ze mensen met een bipolaire stoornis willen behandelen met een psychologische behandeling, maar hiervoor bestaat geen eenduidig conceptueel of protocollair kader. In dit artikel behandelen de auteurs de belangrijke elementen van de psychologische behandeling van een bipolaire stoornis.
Bipolaire stoornis is een aandoening waarbij depressies afgewisseld worden met periodes van ontremming en toegenomen energie, ook wel hypomanie of manie genoemd (Daarbij is (hypo)manie het onderscheidende kenmerk van de bipolaire stemmingsstoornis). Tussen deze episodes bestaan kortere of langere periodes waarin de stemming stabiel is. Zowel in de behandeling als in het wetenschappelijk onderzoek is er momenteel veel aandacht voor de neurobiologische aspecten van bipolaire stoornis. De behandeling wordt volgens (inter)nationale richtlijnen vooral vormgegeven rondom farmacotherapie, psychoeducatie, zelfmanagement en chronobiologische interventies (bijvoorbeeld als onderdeel van de sociaal ritme therapie (IPSRT)). De ontwikkeling en implementatie van psychotherapie als behandelvorm voor bipolaire stoornis, is daarbij achtergebleven. In vergelijking met andere psychische aandoeningen, zoals depressie en psychose, is er weinig onderzoek gedaan naar de effectiviteit van verschillende psychotherapievormen en bovendien zijn de uitkomsten daarvan niet consistent. Als gevolg daarvan bestaat er nog geen goed geprotocolleerd psychologisch behandelprotocol voor bipolaire stoornis waarvan de effectiviteit overtuigend is aangetoond. Dit zien we ook terug in de standaard protocollenboeken, waarin voor nagenoeg elke psychische aandoening een psychologisch protocol is te vinden, behalve voor bipolaire stoornis..1 Hierdoor is het voor psychologen lastig om een bipolaire stoornis te behandelen met gerichte psychologische interventies. Dat neemt niet weg dat er verschillende psychologische behandelingen zijn ontwikkeld en onderzocht. Zo hebben de CGT-behandelprotocollen van Basco en Rush en van Scott als basis gediend voor groeps- en individuele behandelprotocollen bij verschillende specialistische bipolaire behandelcentra in Nederland.2,3,4 Een doorontwikkeling is de beeldgerichte cognitieve therapie (Imagery-Based Cogntive therapy, ImCT) van Holmes en