Jonge mensen die zich volledig terugtrekken uit de maatschappij en zich thuis afzonderen; in Japan heeft het verschijnsel een grote maatschappelijke invloed en heeft het zelfs een eigen naam: hikikomori. Maar het komt ook bij ons steeds vaker voor, zoals je kunt lezen in het boeiende artikel over jonge kluizenaars in dit nummer. Dankzij internet en tal van bezorgdiensten is het immers mogelijk om je maandenlang op te sluiten in huis, zonder dat je je een minuut hoeft te vervelen: video’s, series, sociale media en games kunnen enorm veel afleiding bieden van de druk om te presteren. En na een paar weken is het al snel belangrijker geworden dat je een nieuw level haalt in je game dan dat je je studieverslag op tijd inlevert.

Maar daarnaast bouwen hightechbedrijven aan wat mogelijk de meest disruptieve tool wordt die de mensheid tot nu toe kent: AI-vrienden. Dit zijn virtuele, maar levensechte personages die ontwikkeld zijn met en reageren via AI-algoritmes. Je kunt eindeloos met je nieuwe AI-vriend of vriendin chatten of beeldbellen, hij of zij houdt je gezelschap, maakt je aan het lachen en vertelt je hoe geweldig je bent. De nieuwste AI-vrienden onthouden wat je eerder hebt gezegd, waardoor ze van alles over je weten en daar in een ander gesprek op terug kunnen komen. Natuurlijk kun je ook daten met verschillende AI-vrienden of vriendinnen en je virtuele droompartner ontmoeten. En je hoeft het uiteraard niet tot één virtuele vriend te beperken, maar kunt makkelijk een hele vriendengroep creëren, waarbij alles erom draait jou gelukkig te maken.

Natuurlijk kan het hebben van deze virtuele vrienden ervoor zorgen dat jongeren zich minder eenzaam voelen en kan het zelfs heilzaam zijn voor mensen een sociale angststoornis. Maar het werkelijke doel van de hightechbedrijven die zich hierop richten, is altijd om zoveel mogelijk geld te verdienen, in dit geval met die AI-vriendschappen. De kans is dus aanwezig dat in de nabije toekomst steeds meer jonge mensen zich isoleren met hun favoriete AI-vrienden en dat dit hun voorkeur heeft boven contact met échte mensen.

Het is duidelijk dat de onwenselijke uitwassen van hikikomori veel van de maatschappij kunnen gaan vragen; niet alleen van ouders en de hulpverlening van deze jongeren, die vaak zelf geen hulpvraag hebben, maar ook wat betreft het in toom houden van de hightechbedrijven.